Endemic, Sporadic, Epidemic & Pandemic: ช่วงที่สถานการณ์ไข้ไวรัสสายพันธ์ใหม่กำลังระบาดเช่นนี้ บทความภาษาอังกฤษตามสื่อต่างประเทศเป็นแหล่งข้อมูลข่าวสารที่ดีอีกทางหนึ่ง อย่างไรก็ตาม ในการอ่านข้อความเหล่านี้ มีกลุ่มคำคุณศัพท์พื้นฐานเกี่ยวกับการระบาดของโรค (disease outbreak) อยู่จำนวนหนึ่งที่ว่าด้วยลักษณะที่แตกต่างกันของการแพร่กระจายของโรค ซึ่งมักสับสนกันบ่อยๆ แม้แต่กับเจ้าของภาษาเอง ลองมาคำความเข้าใจกับความหมายที่ถูกต้องของสี่คำนี้กันค่ะ
• endemic สื่อถึงโรคหรือลักษณะของโรคที่พบได้บ่อยๆ ซ้ำๆ ประจำในพื้นที่เฉพาะจุดใดจุดหนึ่ง
• sporadic หมายถึงโรคที่พบไม่บ่อย นานๆ จะเกิดครั้ง และเกิดเป็นช่วงสั้นๆ ไม่ต่อเนื่อง และมักไม่มีจุดพื้นที่ประจำที่เกิดอย่างชัดเจน อีกทั้งยังใช้ในบริบทอื่นที่สื่อถึงการเกิดขึ้นอย่างประปรายได้ด้วย เช่น sporadic gunfire (การยิงกระสุนเป็นช่วงๆ ไม่ต่อเนื่องและไม่เจาะจง) หรือ sporadic usage (การใช้ที่เป็นแบบใช้บ้างไม่ใช้บ้าง)
• epidemic ว่าด้วยลักษณะการลุกลามของโรคอย่างรวดเร็ว รุนแรง ควบคุมลำบาก แพร่กระจายจากจุดที่เป็นต้นกำเนิดหรือจุดที่เกิดประจำไปยังหลายพื้นที่ได้ ซึ่งหากเกิดในวงกว้างหลายจุดทั่วโลก อย่างกรณี coronavirus จะเรียกว่า pandemic
ทั้งนี้ ทุกคำยกเว้น sporadic สามารถใช้เป็นคำนามได้ด้วย โดยจัดเป็นคำนามที่นับได้และมีรูปพหูพจน์แบบเติม s ท้ายคำ
ตัวอย่าง:
• Anyone who has recently returned from a malaria-endemic country with an illness has to report to the health authorities. (ใครก็ตามที่มีอาการป่วยและเพิ่งกลับมาจากประเทศที่เป็นระบาดของโรคมาลาเรียจำเป็นต้องรายงานตนต่อเจ้าหน้าที่สาธารณสุข)
• We have had sporadic contact with each other for years. (เราได้ติดต่อซึ่งกันและกันอย่างขาดๆ หายๆ มาหลายปีแล้ว)
• The teenage pregnancy epidemic is alarming. (การแพร่หลายของการตั้งครรภ์ในวัยรุ่นกำลังส่งสัญญาณเตือน)
• Six pandemics in this period led to mortality rates ranging between 0.03% and 0.08% of world population. (โรคระบาดอย่างรุนแรงที่กระจายไปทั่วโลกหกโรคในช่วงนี้นำมาสู่จำนวนอัตราการตายระหว่าง 0.03% ถึง 0.08% ของจำนวนประชากรโลก)