Contagious & Infectious – คู่คำคุณศัพท์สองคำนี้ ได้พบเห็นการใช้กันบ่อยๆ ในช่วงที่มีการแพร่ระบาดของ COVID-19 นี้ แม้ว่าจะมีความหมายต่างกัน แต่มีบริบทในการใช้ใกล้เคียงกัน ทำให้พลาดใช้สลับกันได้
infectious หมายถึงมีคุณสมบัติของการทำให้เกิดการติดเชื้อโรคที่แพร่กระจายได้ ลักษณะเด่นของการติดเชื้อที่ว่าจะเป็นติดต่อผ่านการสัมผัสระหว่างบุคคลหรือไม่ก็ได้ ตัวอย่างที่ไม่ใช่ผ่านการสัมผัส เช่นผ่านทางอาหารหรือน้ำดื่มที่มีเชื้อโรคอยู่ หรือผ่านพาหะอื่น อย่างเช่นสัตว์ ส่วนลักษณะเด่นของ contagious คือ ส่งต่อเชื้อโรคสู่กันและกันได้ผ่านการสัมผัส หรือการได้รับสารคัดหลั่ง(secretion เช่น น้ำลาย เสมหะ หรือเลือด) ระหว่างบุคคลต่อบุคคลด้วยกัน กล่าวโดยย่อคือ contagious เป็น subset ของ infectious
หลักการง่ายๆ ในการทำความเข้าใจคือ โรคติดต่อทุกโรคเกี่ยวข้องกับการมีตัวเชื้อก่อโรค (pathogen) เข้าข่าย infectious แต่ไม่ใช่ทุกโรคที่มีลักษณะดังกล่าวจะมีคุณสมบัติ contagious
ตัวอย่างของโรคที่ contagious คือ ฝีดาษ(smallpox) หัด(measles) และไข้หวัดใหญ่(influenza) รวมถึง COVID-19 ส่วนตัวอย่างของโรค ที่ infectious แต่ไม่ contagious คือ มาลาเรีย(malaria) โรคไลม์ (Lyme disease) ที่มียุงและเห็บเป็นพาหะ ตามลำดับ
ส่วนกลุ่มโรคประเภทที่ไม่เกี่ยวข้องกับการติดต่อเลย เช่น เส้นเลือดอุดตันไม่ไปเลี้ยงสมอง (stroke) หรือ เบาหวาน (diabetes) เรียก non-communicable disease หรือ non-transmissible disease รวมถึง non-contagious disease ก็เรียก
อย่างไรก็ตามทั้ง contagious และ infectious ยังถูกนำไปใช้ในเชิงเปรียบเทียบ ไม่ได้เกี่ยวข้องกับโรคภัยโดยตรง แต่สื่อถึงสิ่งหรือการกระทำที่แพร่ส่งต่อหรือทำให้เกิดผลต่อเนื่องไปได้อย่างง่ายและรวดเร็ว
รูปคำนามของทั้งคู่คือ contagion และ infection
ตัวอย่าง:
• All diseases are infectious, but only some diseases are contagious. (เชื้อโรคทุกเชื้อโรคติดต่อแพร่กระจายได้ แต่มีบางเชื้อโรคเท่านั้นที่แพร่กระจายผ่านการสัมผัสระหว่างบุคคล)
• Over a half of the residents here get infected with the contagious disease. (คนอาศัยที่นี่มากกว่าครึ่งได้รับเชื้อโรคติดต่อที่แพร่กระจายผ่านการสัมผัสระหว่างบุคคล)
• Let’s explore the mechanisms by which infectious disease can be transmitted. (มาสำรวจกันเถอะว่าโรคที่ติดต่อได้สามาถติดต่อผ่านกันได้ด้วยกลไกอะไร)
• Humor is infectious. (อารมณ์ขันเป็นสิ่งที่มีลักษณะที่ติดต่อกันได้)
• Emotional contagion causes similar behaviors in surrounding people. (การติดต่อทางอารมณ์ทำให้ผู้คนรอบข้างมีพฤติกรรมที่คล้ายคลึงกันได้)